دورحساس مذاکرات هسته ای در میان پیام های مختلف

شیوه مذاکرات آمریکا و کشورهای اروپایی پیامی مبنی بر گام های رو به جلو از سوی آن ها صادر نمی کند و اتفاقا نوعی بازی سیاسی در آن مشاهده می شود.

یکشنبه این هفته، 24 اسفند، دورجدید رایزنی‌های هسته‌ای میان مذاکره کنندگان ایرانی و آمریکایی در شهر لوزان سوئیس برگزار شد. این دیدار درقالب سه سطح صالحی - مونیز، معاونان وزیران خارجه ایران و آمریکا و کارشناسان دو کشور برای بررسی مسائل فنی باقی مانده در مذاکرات هسته‌ای انجام شد و روز دوم مذاکرات هسته‌ای در حالی به پایان رسید که 5 ساعت مذاکرات سخت با طرف آمریکایی در لوزان و دیدارهای دو و چند جانبه با طرفین اروپایی در بروکسل را در کارنامه داشت.

پیام های مثبت همراه با واسطه ای به نام اراده سیاسی

این دور از مذاکرات همانند مذاکرات دو هفته قبل، با پیام های امیدوار کننده مذاکره کنندگان ایرانی همراه است، اما بار دیگر طرف های مقابل از ضرورت اراده سیاسی برای دستیابی به توافق سخن گفتند.عبور از مسائل فنی و وابسته شدن کسب توافق نهایی مدت هاست که وابسته به تصمیم سیاسی است که البته طرف آمریکایی و دیگر اعضای 5+1 در این مورد مسئول هستند.

وزیرامورخارجه کشورمان درمسیر پروازبه "لوزان" به خبرنگاران گفت: ایران و گروه 5+1 به دستیابی به راه حل بسیار نزدیک شده‌اند. او همچنین عنوان کرد اگر طرف مقابل از اراده سیاسی لازم برخوردار باشد، دستیابی به توافق نهایی در دور جدید مذاکرات به طور قطع امکانپذیر خواهد بود.

 جان کری، وزیرخارجه آمریکا، درصفحه شخصی اش درتوییتر پیش ازعزیمت به سوئیس نوشت:من عازم سوئیس هستم. در مذاکرات 1+5 با ایران درباره هیچ چیز تصمیم گیری نخواهد شد مگر اینکه درباره همه چیز تصمیم گیری شود. هدف هر توافقی نیست. هدف توافق درست است.

کری، موانع برسر راه توافق هسته ای با ایران را بیشتر سیاسی دانست تا فنی. وی تصریح کرد: دو طرف در تلاش هستند تا پایان ماه مارس به توافق برسند. وزیرخارجه آمریکا درمصاحبه با شبکه سی بی اس گفت:اکثر اختلافات درحال حاضر تصمیمات سیاسی هستند که باید گرفته شوند تا به جهان اثبات شود که برنامه هسته ای صلح آمیزاست. این درحالی است که وی درادامه گفت: ایران تا به حال به تمامی تعهدات خود در قبال توافقی که یک سال پیش انجام دادیم عمل کرده است.دانلود

    جان کری با اشاره به نامه ۴۷ سناتورجمهوری خواه به ایران گفت:تا به این مرحله مشخص نیست که آیا این نامه مذاکراتی را که هدفش متوقف کردن برنامه هسته ای ایران است را به خطر انداخته است یا خیر.وی درعین حال تاکید کرد: ما به صراحت اعلام می کنیم که کنگره حق ندارد توافق نامه های اجرایی با دیگر کشورها را تغییر دهد.

کری هدف ازتنظیم نامه توسط ۴۷ نماینده جمهوری خواه را مداخله در روند مذاکرات خواند و گفت: این نامه به معنی این است که به رهبران یک کشوربگوییم دیگر با این آقایان مذاکره نکنید، چون ما آن را تغییر خواهیم داد. این عمل نه تنها در تضاد با آن بخش قانون اساسی است که مذاکرات با دیگر کشورها را به دولت محول کرده بلکه از آن جهت هم که نمی توان توافق نامه های اجرایی را تغییر داد هم اشتباه است.

سخن از گام های رو به جلو در میان مواضع متناقض غرب و مواضع سخت جمهوری خواهان

پس از این دیدارها، محمدجواد ظریف درباره وضعیت گفتگوها تصریح کرد:دربرخی موارد به راه‌حل نزدیکتر هستیم و برهمین اساس می‌توان گفت که «راه‌حل‌ها در دسترس هستند، اما همچنان دربرخی موارد فاصله داریم.» به گفته وی لازم است تا روز جمعه با همه طرف‌ها مذاکره کنیم تا اینکه ببینم در نهایت به چه نتایجی منجر می‌شود.

سید عباس عراقچی،معاون وزیرخارجه ایران، دراین خصوص اعلام کرد: درنشست دوشنبه بیشتر بحث‌ها عمل‌گرا واجرایی بود وبا این روند شاید بتوان به راه‌حل‌ها نزدیک شد. وی با بیان اینکه نشست امروز درمجموع راضی کننده بود، گفت: روال کار کاملا مشخص است، باید درهمه موارد راه‌حل‌هایی پیدا و بعد همه راه‌حل‌ها با جزئیات کامل مکتوب شود. دراین صورت است که می‌توان گفت به توافق نزدیک شدیم.

علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران نیز بعد ازمذاکرات 5 ساعته خود با ارنست مونیز وزیرانرژی آمریکا درمصاحبه کوتاه با خبرنگاران حاضر درلوزان گفت که نسبت به ادامه مذاکرات خیلی خوشبین هستم. با این حال لوران فابیوس، وزیرخارجه فرانسه که آبان ماه سال گذشته به چهره منفی مذاکرات هسته ای تبدیل شد و تحت نفوذ لابی صهیونیستی وعربستان با نهایی شدن توافق جامع هسته ای مخالفت کرد، درباره مذاکرات کنونی ضمن ابراز امیدواری درباره دستیابی به توافق پایدار درمذاکرات هسته‎ای گروه 1+5 با ایران اعلام کرد که همچنان نکات مهمی درباره توافق هسته‌ای گروه 1+5 با ایران وجود دارد که حل نشده است. فابیوس تصریح کرد:  ما توافق می‌خواهیم اما توافقی که محکم و پایدار باشد. توافقی صورت گرفته است اما نکات مهمی وجود دارد که هنوز حل نشده است.

با این حال تردیدها درباره نقش منفی فرانسه درمذاکرات می تواند به قوت خود باقی باشد.به عبارتی فرانسه شاید به سختی بتواند خود را از فشار لابی صهیونیستی وعربستان رها کند و به ویژه قراردهای فروش تسلیحات بین ریاض و پاریس مانع مهمی در این باره محسوب می شود.چند روز قبل برنارد اورکاد، کارشناس مسائل ایران در مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه از موضع سرسختانه مقامات این کشور در قبال برنامه هسته‌ای ایران و همراهی با کشورهای حوزه خلیج فارس خبر داد.

اوکارد با اشاره به ضرب‌الاجل 31 مارس برای رسیدن به توافق نهایی در خصوص برنامه هسته‌ای ایران تصریح کرد،هم‌اکنون فرانسه درجهت مخالف آمریکا حرکت می‌کند.این موضوع برخی ازاسترات‍ژی‌های پیش رو را تغییر خواهد داد.

وی درادامه افزود،موضع سرسختانه مقامات کنونی فرانسه همانند سیاستی است که نیکولاس سارکوزی، رئیس‌جمهورسابق ومحافظه‌کاراین کشوراتخاذ کرده بود. اوکارد با اشاره به تمایل مقامات آمریکا برای رسیدن هرچه سریعتر به یک توافق نهایی با ایران گفت، "انتخاب واضح پاریس، همراهی با کشورهای حوزه خلیج فارس و جلوگیری از دست‌یابی ایران به انرژی  صلح آمیزهسته‌ای است."

درهمین جهت خبرگزاری رویترز گزارش داد: یک منبع دیپلماتیک اروپایی مدعی شد گفتگوی "محمدجواد ظریف" وزیر خارجه ایران و وزرای خارجه آلمان انگلیس و فرانسه دربروکسل اختلافات موجود را کاهش نداد. وی افزود: شکاف‌های عمده‌ای میان قدرت‌های جهانی و ایران وجود دارد و مشخص نیست این اختلافات در روزهای آینده حل می‌شود یا خیر.

این منبع بعد از پایان دیدارظریف با همتایانش از فرانسه، انگلیس و آلمان مدعی شد:این گفتگو‌ها طولانی وعمیق بود اما ما را قادر نساخت اختلافات را کاهش دهیم. وی افزود:شکاف عمده‌ای میان مواضع گروه 1+5 و ایران وجود دارد. مشخص نیست آیا در روزهای آینده می‌توانیم این اختلافات را کاهش دهیم یا خیر.

این درحالی است که جمهوریخواهان آمریکا که با نامه هفته قبل خود خطاب به مسئولان ایرانی، سعی کردند این توافقنامه را مقطعی جلوه دهند و از این بابت مورد تعرض دولت آمریکا قرار گرفتند، در آستانه مذاکرات پیش رو پیام های سنگین و مخالف خود را نیز تشدید کرده اند. 

تد کروز، سناتورجمهوریخواه ایالت تگزاس، روز دوشنبه در سخنرانی اظهار داشت که نامزد بالقوه کاخ سفید که اشتیاق گفتن «خیر» به توافق با ایران و برنامه‌های هسته‌ای رو به بهبود این کشور را ندارد مناسب سمت ریاست جمهوری آمریکا نیست. به نوشته وبگاه شبکه خبری «سی‌ان‌ان» تد کروز از شرکت کنندگان حاضر درخواست کرد تا نامزدهای ریاست جمهوری آتی آمریکا را در این زمینه تحت فشار گذارند.

تد کروز دربخشی دیگر ازسخنان خود با میان کشیدن ماجرای رسیدگی به پایان بخشیدن به تحریم‌های ایران درشورای امنیت سازمان ملل متحد تاکید کرد که چنین ماجرایی رییس جمهورآینده آمریکا را به بکارگیری واکنش نظامی علیه ایران سوق خواهد داد. وی تاکید کرد که رییس جمهور وقت آمریکا در سال 2017 چاره‌ای جز استفاده از گزینه نظامی علیه ایران هسته‌ای ندارد.

دیگر سیاستمداران تندرو آمریکایی همچون جام بولتون، نیزمقاومت خود جهت ممانعت ازدستیابی به توافق نهایی را شدت بخشیده اند.سفیرسابق آمریکا در سازمان ملل متحد روز شنبه گفت: باراک اوباما درمذاکره با ایران درباره برنامه تسلیحات هسته ای این کشور، در حال گفتگو درباره ی یک تسلیم بی سابقه است.

پس از این جلسه وزیر خارجه کشورمان به همراه معاونان خود و نیز حسین فریدون راهی بروکسل شد تا با فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و وزرای خارجه فرانسه، انگلیس و آلمان دیدار و گفت‌وگو کند و این در حالی بود که رایزنی‌های فنی بین صالحی و مونیز در لوزان در جریان بود. ظریف در دیدار با موگرینی آخرین تحولات مربوط به روند مذاکرات هسته‌ای، رابطه ایران و اتحادیه اروپا و همچنین آخرین تحولات منطقه‌ای را مورد گفت‌وگو و تبادل نظر قرار داد.

وزیرخارجه کشورمان با بیان اینکه باید درباره راه حل‌ها صحبت کنیم، روی آنها توافق کنیم و سپس نگارش را آغاز کنیم، یادآورشد: روی هیچ موضوعی توافق نخواهد شد مگر اینکه روی همه موضوعات توافق شود. موگرینی نیز در این دیدار با بیان اینکه همه باید تلاش‌ تا فاصله‌های موجود در مذاکرات را کاهش دهند، افزود: شخصا نهایت سعی خود را خواهم کرد تا نقش خود را در این زمینه به خوبی ایفا کنم.

وی اظهار داشت: انگیزه اروپاییان برای به ثمر نشستن تلاش‌ها جهت دستیابی به توافق هسته‌ای بالاست و آنها نقش موثرتر خود را ایفا خواهند کرددانلود

 نتیجه گیری

مذاکرات پیش رو با پیام های متفاوت و مختلفی از سوی طرف مقابل مواجه است و در این وضعیت گمانه های مختلفی منتشر می شود، که نیازمند هوشیاری بیش از پیش طرف ایرانی است. شیوه مذاکرات آمریکا و کشورهای اروپایی پیامی مبنی بر گام های رو به جلو از سوی آن ها صادر نمی کند و اتفاقا نوعی بازی سیاسی در آن مشاهده می شود. به این معنا که طرف آمریکایی گمان می کند در آستانه سال جدید  آمادگی ایرانیان برای شنیدن یک خبر خوش را می توان دستمایه قرار داد، یعنی با گرفتن امتیاز از ایران این خبر خوش را ابلاغ کرد و اجرای آن را به دست زمان سپرد.

این گمانه با رویکردی که برخی رسانه های آمریکایی دنبال می کنند، تقویت می شود. ازجمله فاریسن پالیسی گزارش مفصلی را از شرایط دشوار و موانع پیش روی اوباما برای برداشتن تحریم ها منتشر کرده است، در حالی که مشکلات اجرایی حذف تحریم ها یک مشکل آمریکایی است و مقامات دیپلماتیک ایران در این زمینه مسئول نیستند و این مشکل مربوط به دولت اوباماست که باید آن را حل کند.

*حمزه عالمی